امنیت غذایی در ادبیات حقوقی تحت عنوان «حق بر دسترسی به غذا» مطالعه میگردد یکی از مظاهر اصلی حق تأمین اجتماعی است. عنصر کلیدی در مطالعه حقوق تأمین اجتماعی و مفاهیم برآمده از آن نظیر امنیت غذایی، همانا «امنیت» است؛ چنانکه درک حق تأمین اجتماعی و مفاهیم برآمده از آن بدون برخورداری از یک ما به ازای صحیح ذهنی از مفهوم امنیت، غیرممکن است.
طی حدوداً نیمقرن اخیر، با تغییر شکل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جهان، ضرورت بازنگری از حیث توسعه و تعمیق بسیاری مفاهیم ناظر بر حکمرانی بیش از هر زمان دیگری جلوهگر شده است. در این راستا و متعاقب پایان جنگ سرد در اواخر قرن بیستم، پارادایم امنیت انسانی به دنبال تحول در کارکرد دولت از طریق بازنگری در مفهوم امنیت مطرح شد. چه اینکه رویکردهای سنتی در قبال امنیت برای فراغت اعضای جامعه از تهدیدهای زیستی – چه از حیث فیزیکی و چه از حیث روانی – و رهایی شهروندان از نیاز کافی به نظر نمیرسید. در حقیقت با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، در حالی که جهانیان در هوای امنیت برآمده از شکست فضای تهدیدآلود دوران از جنگ سرد بودند، ناامنی بار دیگر در هیبت فقر شدید، سوء تغذیه، بیماریهای مزمن، مهاجرتهای اجباری و … نمایان گردید.
در مسیر یافتن راه حلی برای جلوگیری از بحرانهای بالقوه و بعضاً بالفعل اواخر قرن بیستم و لزوم تحول رویکردی در قبال وظیفه دولتها و روزآمدسازی کارویژه آنها، مرکز توسعه سازمان ملل متحد در گزارشهای فیمابین سالهای 94-1993 امنیت انسانی را به مثابه رهایی از ترس از یک سو و فراغت از نیاز از سوی دیگر برای برخورداری از یک زندگی مطلوب ارائه کرد و بدین ترتیب فصل جدیدی در مطالعات امنیتی گشوده و برداشت فردمحور از امنیت که در آراء اندیشمندان پیشین نیز وجود داشت، به پارادایم غالب در مطالعات علمی و گزارش مراجع بینالمللی حول محور امنیت بدل شد. رهایی از نظیر، در پارادایم امنیت انسانی مبین این مهم است که برخورداری از مسکن مناسب، امنیت غذای کافی، تنپوش آبرومند، بهداشت و … است به امنیت اصالت میبخشد و آن را ریشهدار میسازد. این قرائت از امنیت، پیوند وثیقی با مقوله تأمین اجتماعی دارد که یکی از مظاهر آن امنیت غذایی است که از ارکان حق حیات بهمثابه یکی از حقوق بنیادین بشر تلقی میشود.
دپارتمان «حقوق و عدالت غذایی» اندیشکده حکمرانی امنیت غذایی، با محویت مطالعه ابعاد و جوانب حقوقی امنیت غذایی در سطوح بینالمللی و داخلی از یکسو مأمور به پشتیبانی حقوقی طرحها و پروژههای اندیشکده امنیت غذایی با توجه به قوانین و مقررات مجری خواهد بود و از سوی دیگر با بررسی و مطالعه آخرین دستاوردها نظری در حوزه حق دسترسی به غذا، بهبود قوانین و مقررات مربوط به این حوزه را از طریق ارائه راهکارهای حقوقی دنبال خواهد کرد.
محورهای فعالیت دپارتمان حقوق و عدالت غذایی
- بررسی و مطالعه قوانین و مقررات حکمرانی امنیت غذایی
- سند جامع امنیت غذایی جمهوری اسلامی ایران
- امنیت غذایی در لوایح بودجه و برنامه¬های توسعه
- دسترسی برابر به غذای مکفی و مغذی برای آحاد جامعه ایرانی
- اصلاحات ارضی و یکپارچه¬سازی اراضی
- قراردادها و مالکیت فکری
- حقوق مصرفكنندگان و تولیدکنندگان
